Để học lập trình, trước tiên chúng ta phải hiểu ngôn ngữ lập trình là gì?
Định nghĩa (theo [Loud 94], T.3): Ngôn ngữ lập trình là một hệ thống được ký hiệu hóa để miêu tả những tính toán (qua máy tính) trong một dạng mà cả con người và máy đều có thể đọc và hiểu được.


Theo định nghĩa ở trên thì một ngôn ngữ lập trình phải thỏa mãn được hai điều kiện cơ bản là:
Phải dễ hiểu và dễ sử dụng đối với người lập trình, để con người có thể dùng nó giải quyết các bài toán khác.
Miêu tả một cách đầy đủ và rõ ràng các tiến trình (tiếng Anh: process), để có thể chạy được trên các máy tính khác.

Một tập hợp các chỉ thị được biểu thị nhờ ngôn ngữ lập trình để thực hiện các thao tác máy tính nào đó thông qua một chương trình. Các tên khác của khái niệm này nếu không bị lầm lẫn là chương trình máy tính hay chương trình điện toán.

Như vậy, có thể hiểu thoáng hơn: Ngôn ngữ lập trình là một tập các qui tắc để biểu diễn ý tưởng của mình cho máy tính hiểu. Để thực hiện điều đó, cần làm theo các bước sau:
1. Thuật toán hóa các giải pháp : để giải quyết vấn đề nên biểu diễn thành các bước, sau đó bắt đầu chuẩn hóa các bước đó,…Ở bước này không quan tâm đến ngôn ngữ lập trình là gì mà chỉ cần biểu diễn bằng ngôn ngữ tự nhiên.
Ví dụ: Tính tuổi của 1 người
-B1: Anh sinh năm bao nhiêu?
-B2: Năm hiện tại là bao nhiêu?
-B3: Lấy năm hiện tại - năm sinh
-B4: Nói với anh ấy là .. tuổi
Tinh chỉnh, diễn đạt thuật toán:
-B1: Nhập năm sinh của bạn : là a
-B2: Lấy năm hiện tại là b
-B3: Tuổi của bạn là b-a
Ví dụ : Thuật toán giải phương trình bậc nhất : ax + b = 0, ta đi qua các bước:
-B1: Nhập vào 2 hệ số a và b.
-B2: Xét điều kiện a = 0 ?
Nếu đúng là a = 0, thì đi đến bước 3. Nếu không, nghĩa là a ( 0, thì đi đến bước 4.
-B3: Xét điều kiện b = 0 ?
Nếu b = 0, thì báo phương trình có vô số nghiệm. Ði đến bước 5.
Nếu , thông báo phương trình vô nghiệm. Ði đến bước 5.
-B4: Thông báo phương trình có một nghiệm duy nhất là x = - b/a.
-B5: Ngưng thuật toán




Trong bước này, chúng ta hãy tập cách phân tích mọi vấn đề, ta phải phân tích và trả lời được:
Đầu vào của vấn đề là gì? Ví dụ: Năm sinh của bạn, Năm hiện tại
Đầu ra mong muốn của vấn đề là gì? Ví dụ: Tuổi của bạn.
Làm thế nào để có đầu ra mong muốn đó? Dựa vào kiến thức và kinh nghiệm để đưa ra cách giải quyết vấn đề đó. Ví dụ: Tuổi = Năm hiện tại – Năm sinh.

2. Biển diễn thuật toán bằng lưu đồ:
Biểu diễn ý tưởng của mình thông qua 1 hệ thống kí hiệu đơn giản. Hãy thử biểu diễn thuật toán bằng lưu đồ và chạy thử lưu đồ có cho ra kết quả mong muốn không?
http://fit.ispace.edu.vn/images/stories/hinhanh/ch2.ht102.gif
Ví dụ: Thuật toán giải phương trình bậc nhất, ta có thể trình bày với lưu đồ sau:
http://fit.ispace.edu.vn/images/stories/hinhanh/ch2.ht104.gif
Cứ thực hiện 2 bước trên cho đến khi thành thạo. Khi đã tự tin với 2 bước trên, thì đồng nghĩa với việc chúng ta đã thông thạo về việc biểu diễn ý tưởng. Vấn đề còn lại là biểu diễn chúng bằng cái gì (ngoài lưu đồ)?

3. Học một ngôn ngữ lập trình (học cơ bản):
Đầu tiên hãy chọn 1 ngôn ngữ thông dụng như C,C++,.. Chúng ta chọn một quyển sách thật cơ bản về ngôn ngữ đó, học những cái cơ bản nhất: ví dụ tương ứng với các kí hiệu của lưu đồ thì trong ngôn ngữ lập trình biêu diễn sao. Sau khi đã thuộc các cú pháp và các từ khoá, các lệnh thông dụng,.. hãy bắt đầu biểu diễn thử các thuật toán đơn giản nhất mà chúng ta đã biểu diễn lưu đồ. Sau đó compile (biên dịch) và run (thực thi) thử, lúc này chỉ có một số syntax error (lỗi cú pháp) và một số lỗi nhỏ (ít khi xảy ra lỗi logic), hãy cố gắng đọc các thông báo và sửa lỗi (giúp chúng ta tránh những lỗi này cho lần sau),... và cứ thế hãy bắt đầu thực hiện các bài toán phức tạp hơn.
4. Sử dụng các hàm, các thư viện có sẵng:
Để thành thạo một ngôn ngữ, không những biết các lệnh cơ bản mà còn biết được trong ngôn ngữ đó nó đã hỗ trợ những gì? đã được xây dựng chưa?
Để làm được điều này cần phải rèn luyện nhiều, và khi gặp một vấn đề hãy bỏ thời gian tìm kiếm và sưu tầm lại hoặc học tập từ những người đã lập trình có kinh nghiệm.
Một khi đã thành thạo và tự tin với Bước 1 và 2 chúng ta đã có thể làm được bất kỳ ngôn ngữ nào (chỉ cần thực hiên lại Bước 3 và 4). Trong khi học tuyệt đối nên bỏ qua bước 1 và 2, khi bỏ quả bước 1 và 2 chúng ta đang đi lạc vào một thế giới khác, không có định hướng.

Hy vọng với bài giới thiệu này, phần nào giúp các em yêu thích và học lập trình hiệu quả.